GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ SÁNG TẠO BẰNG HỌC THUYẾT TRIZ
Các công việc không phải lúc nào cũng chạy trơn tru. Cho dù bạn có phân tích tổng hợp chi tiết của nó, đôi khi bạn cũng khó tìm được hướng giải quyết sáng suốt. Khi đó, các yếu tố sáng tạo cần được phát huy để tìm ra giải pháp cho vấn đề.
Một cách thường được sử dụng là brainstorming. Tuy nhiên, thảo luận nhóm phụ thuộc vào kiến thức, trải nghiệm, trực giác của các thành viên trong nhóm và vì vậy, với những người tham gia khác nhau, kết quả thu được sẽ khác nhau.
TRIZ, tuy nhiên, là một phương pháp giải quyết vấn đề dựa trên logic, dữ liệu và nghiên cứu chứ không phải trực giác. Nó dựa trên kiến thức và trải nghiệm trong quá khứ của hàng ngàn kỹ sư để tăng tốc độ giải quyết vấn đề sáng tạo cho các nhóm dự án. Cách tiếp cận của nó mang lại khả năng dự đoán và độ tin cậy cho quy trình giải quyết vấn đề và cung cấp một bộ công cụ đáng tin cậy.
Bài viết này hướng dẫn bạn các yếu tố cốt lõi của TRIZ.
TRIZ là gì?
TRIZ là từ viết tắt của tiếng Nga cho “Học thuyết giải quyết vấn đề sáng tạo”, một hệ thống sáng tạo quốc tế được phát triển ở Hoa Kỳ từ năm 1946 tới 1985, bởi kỹ sư – nhà khoa học Genrich S. Altshuller và các đồng nghiệp của ông. Theo TRIZ, nguyên tắc phổ quát của sự sáng tạo tạo thành cơ sở của sự đổi mới. TRIZ xác định và mã hóa các nguyên tắc này và sử dụng chúng để làm cho quá trình sáng tạo dễ dự đoán hơn. Nói cách khác, bất kỳ vấn đề nào bạn đang phải đối mặt, ai đó, ở đâu đó, đã giải quyết nó (hoặc rất thích nó). Giải quyết vấn đề sáng tạo liên quan đến việc tìm ra giải pháp đó và điều chỉnh phù hợp với vấn đề của bạn.
TRIZ hữu ích nhất trong các vai trò như phát triển sản phẩm, kỹ thuật thiết kế và quản lý quy trình. Ví dụ, quy trình cải tiến chất lượng của mô hình 6 Sigma thường sử dụng TRIZ.
Các công cụ TRIZ chính
Hãy xem xét hai trong số các khái niệm chính đằng sau TRIZ: khái quát hóa các vấn đề và giải pháp, và loại bỏ các mâu thuẫn.
- Khái quát hóa vấn đề và giải pháp
Những phát hiện chính của nghiên cứu TRIZ như sau:
- Các vấn đề và giải pháp được lặp lại trong công nghệ và khoa học. Bằng cách trình bày một vấn đề như là một “mâu thuẫn”, bạn có thể dự đoán các giải pháp sáng tạo cho vấn đề đó.
- Các vấn đề điển hình có xu hướng lặp lại qua các ngành và khoa học.
- Đổi mới sáng tạo thường sử dụng hiệu ứng khoa học bên ngoài lĩnh vực mà chúng được phát triển.
Sử dụng TRIZ bao gồm việc tìm hiểu các mô hình và vấn đề lặp đi lặp lại này, tìm hiểu các mâu thuẫn trong tình huống và phát triển các phương pháp mới sử dụng các hiệu ứng khoa học.
Sau đó, bạn áp dụng các mẫu TRIZ chung cho tình huống cụ thể của bạn và tìm ra một phiên bản tổng quát của vấn đề.
Ở đây, bạn có vấn đề cụ thể mà bạn phải đối mặt và khái quát nó thành một trong những vấn đề chung TRIZ. Từ các vấn đề chung TRIZ, bạn xác định giải pháp TRIZ chung mà bạn cần, và sau đó xem xét cách bạn có thể áp dụng nó cho vấn đề cụ thể của bạn.
Các cơ sở dữ liệu TRIZ thực sự là một tập hợp các tài nguyên “nguồn mở” được người dùng và người hâm mộ của hệ thống biên soạn (chẳng hạn như 40 nguyên tắc và 76 giải pháp tiêu chuẩn).
- Loại bỏ mâu thuẫn
Một khái niệm TRIZ cơ bản khác là có những mâu thuẫn cơ bản ở gốc rễ của hầu hết các vấn đề. Trong nhiều trường hợp, một cách đáng tin cậy để giải quyết vấn đề là loại bỏ những mâu thuẫn này.
TRIZ phân loại hai loại mâu thuẫn:
- Mâu thuẫn kỹ thuật. Đây là những sự đánh đổi, bạn không thể đạt được trạng thái mong muốn bởi vì một cái gì đó khác trong hệ thống ngăn chặn nó. Nói cách khác, khi một mặt trở nên tốt hơn, một mặt khác sẽ tự động trở nên kém hơn. Ví dụ dịch vụ chăm sóc khách hàng cá nhân hóa, thì lượng thông tin sẽ nhiều và phức tạp hơn.
Các mâu thuẫn kỹ thuật chính được tóm tắt trong Ma trận các mâu thuẫn của TRIZ. Như với tất cả các tài nguyên TRIZ, cần có thời gian và nghiên cứu để làm quen với Ma trận mâu thuẫn.
- Mâu thuẫn vật lý (hoặc “vốn có”). Ví dụ như các phần mềm cần tiện dụng, nhiều tính năng, nhưng phải đơn giản; một chiếc ô cần dủ lớn để che mưa, nhưng đủ nhỏ để dễ mang theo.
Bạn có thể giải quyết mâu thuẫn vật lý với Nguyên tắc Tách tách TRIZ. Những yêu cầu này tách biệt theo các danh mục cơ bản về Không gian, Thời gian và Quy mô.
Năm khái niệm và kỹ thuật TRIZ hàng đầu
TRIZ đi kèm với một loạt các ý tưởng và kỹ thuật vượt ra ngoài các nguyên tắc cơ bản được nêu ở trên. Một số là khái niệm và phân tích, chẳng hạn như:
- Luật lý tưởng. Điều này nói rằng bất kỳ hệ thống nào cũng có xu hướng trở nên đáng tin cậy hơn, thông qua cải tiến thường xuyên.
- Mô hình chức năng, phân tích và chia nhỏ. TRIZ sử dụng các phương pháp này để xác định các vấn đề.
- Xác định khu vực xung đột. (Điều này được biết đến trong 6 Sigma là “Phân tích nguyên nhân gốc.”)
Một số có nhiều quy tắc hơn. Ví dụ:
- Các luật về phát triển kỹ thuật và dự báo công nghệ
- 76 Giải pháp tiêu chuẩn. Đây là những giải pháp cụ thể được đưa ra cho một loạt các vấn đề chung trong thiết kế và đổi mới.
Bạn có thể sử dụng một công cụ hoặc nhiều công cụ để giải quyết vấn đề, tùy thuộc vào bản chất của nó.
Tóm lại
TRIZ là một hệ thống giải quyết vấn đề sáng tạo, thường được sử dụng trong kỹ thuật và quản lý quy trình. Nó tuân theo bốn bước cơ bản:
- Xác định vấn đề cụ thể của bạn.
- Khái quát hóa vấn đề, tìm vấn đề TRIZ phù hợp với nó.
- Tìm giải pháp tổng quát giải quyết vấn đề tổng quát.
- Điều chỉnh giải pháp tổng quát để giải quyết vấn đề cụ thể của bạn.
Hầu hết các vấn đề xuất phát từ mâu thuẫn kỹ thuật hoặc vật lý. Áp dụng một trong hàng trăm nguyên tắc và luật TRIZ để loại bỏ những mâu thuẫn này và bạn có thể giải quyết vấn đề. TRIZ là công cụ rất hữu dụng, tuy nhiên khá thách thức để sử dụng được một cách nhuần nhuyễn và hiệu quả. Một trong những doanh nghiệp áp dụng rất thành công TRIZ là SAMSUNG.
Tham khảo: www.mindtools.com