TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH SINH THÁI VIỆT NAM
Du lịch sinh thái là một trong những hình thái phát triển nhanh nhất của ngành du lịch Việt Nam. Du lịch sinh thái được hiểu như sau: “Du lịch có trách nhiệm đối với các vùng tự nhiên bảo vệ môi trường và duy trì cuộc sống yên bình của người dân địa phương” – Theo định nghĩa của Hội Du lịch Sinh thái Quốc tế (TIES) đưa ra năm 1991.
1. Việt Nam có nhiều tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch sinh thái
Nằm trong miền khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, trải dài trên 15 vĩ độ với 3/4 diện tích là đồi núi, địa hình đa dạng, hơn 3.200 km đường bờ biển và vùng biển hơn 1 triệu km2 nơi có tới gần 3.000 hòn đảo, Việt Nam có sự phong phú, đa dạng về các HST bao gồm 95 kiểu HST thuộc 7 dạng HST chính trên cạn; 39 kiểu HST đất ngập nước và 20 kiểu HST biển khác nhau.
Ngoài ra, theo thống kê, Việt Nam còn có những tiềm năng sau:
– Việt Nam là nơi cư trú của 21.000 loài thực vật, gần 12.000 loài động vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu, nhiều loài được đưa vào Sách Đỏ của thế giới như Sao La, Vooc mũi hếch, Bò biển…
– Năm 2015, Việt Nam có: 31 vườn quốc gia; 64 khu dự trữ thiên nhiên; 16 khu bảo tồn loài – sinh cảnh và 55 khu bảo vệ cảnh quan.
– Việt Nam được xếp hạng thứ 16 trên thế giới về mức độ đa dạng của tài nguyên sinh vật (theo WCMC); một trong 10 trung tâm đa dạng sinh học phong phú nhất thế giới và là một trong các nước được ưu tiên cho bảo tồn toàn cầu;
– Việt Nam được UNESCO công nhận 10 khu dự trữ sinh quyển thế giới;
– Việt Nam có 8 khu Ramsar của Thế giới.
2. Phân tích SWOT ngành du lịch sinh thái Việt Nam
Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển ngành du lịch sinh thái, tuy nhiên sự phát triển chưa tương xứng với kỳ vọng và so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Sau đây là những phân tích về cơ hội, thách thức, điểm mạnh và điểm yếu ngành du lịch sinh thái Việt Nam.
|
Thách thức (Threats) – Biến đổi khí hậu; – Đa dạng sinh học bị suy thoái, thu hẹp, bị chia cắt, giảm chất lượng; – Cạnh tranh trong khu vực; – Nhận thức cộng đồng về phát triển du lịch sinh thái. |
Cơ hội (Opportunities) – Xu hướng phát triển du lịch sinh thái của thế giới và Việt Nam; – Có nhiều bài học kinh nghiệm quốc tế về phát triển du lịch sinh thái; – Chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam với định hướng ưu tiên phát triển du lịch sinh thái; – Điểm đến an ninh, an toàn; – Liên kết phát triển sản phẩm trong nước và khu vực. |
|
Điểm yếu (Weaknesses) – Chưa có Chiến lược cũng như quy hoạch phát triển du lịch sinh thái, phân vùng dành cho du lịch sinh thái; – Đầu tư phát triển du lịch sinh thái còn hạn chế; – Sự suy giảm tài nguyên (do các hoạt động dân sinh, kinh tế khác và do thiếu đầu tư bảo vệ); – Hoạt động du lịch sinh thái mới chỉ dừng lại ở du lịch dựa vào thiên nhiên, chưa thể hiện đặc trưng và yêu cầu của du lịch sinh thái; – Nguồn nhân lực cho du lịch sinh thái (điều hành quản lý, hướng dẫn viên du lịch sinh thái); – Hệ thống kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch sinh thái còn hạn chế; – Thiếu kinh nghiệm trong tổ chức quản lý phát triển du lịch sinh thái và công tác quản lý còn chồng chéo; – Quảng bá du lịch sinh thái còn hạn chế về cả nội dung lẫn phạm vi. |
Điểm mạnh (Strengths) – Tài nguyên du lịch sinh thái phong phú, đa dạng, độc đáo và được quốc tế công nhận; – Đang dần hình thành những điểm đến du lịch sinh thái hấp dẫn, mang tầm cỡ nổi bật toàn cầu; – Đã có những kinh nghiệm nhất định trong tổ chức du lịch sinh thái. Nhiều công ty, hãng lữ hành đã xây dựng và bán tour du lịch sinh thái có chất lượng, uy tín đến 1 số thị trường. |
3. Những hạn chế trong phát triển du lịch sinh thái
Qua bảng phân tích SWOT cho thấy, ngành du lịch sinh thái Việt Nam bên cạnh những cơ hội và điểm mạnh thì còn rất nhiều hạn chế cần phải khắc phục để phát triển bền vững.
Thứ nhất, các chuyến du lịch đến các khu tự nhiên của Việt Nam hiện nay còn mang tính đại chúng, chưa đích thực là du lịch sinh thái. Du lịch với số đông thường gây nên những tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên và văn hoá, đặc biệt là những khu vực nhạy cảm. Trong khi đó công tác quy hoạch – phân vùng phát triển du lịch sinh thái còn nhiều bất cập do Du lịch Việt Nam chưa có chiến lược cụ thể phát triển du lịch sinh thái – một trong 4 dòng sản phẩm chính của du lịch Việt Nam.
Thứ hai, quy mô và hình thức tổ chức hoạt động sinh thái còn nhỏ lẻ, mờ nhạt. Đầu tư phát triển du lịch sinh thái chưa cao, chủ yếu vẫn là các dự án hỗ trợ của các tổ chức quốc tế mang tính chất bảo tồn và nâng cao năng lực cộng động tham gia vào du lịch sinh thái tại một số vườn quốc gia và khu bảo tồn.
Thứ ba, chưa có các nghiên cứu thị trường bài bản nên việc xác định thị trường mục tiêu, các phân đoạn thị trường khách du lịch sinh thái chưa rõ ràng cùng với đó là xúc tiến, quảng bá du lịch sinh thái còn yếu dẫn đến việc chưa thu hút, hấp dẫn khách đến với dòng sản phẩm du lịch sinh thái.
Thứ tư, một phần do hạn chế của công tác quản lý, một phần do ý thức du khách và người dân chưa cao nên những hiện tượng tiêu cực vẫn xảy ra tại các khu bảo tồn thiên nhiên như: Chặt phá rừng bừa bãi, săn bắn động vật trái phép, xả rác không đúng nơi quy định, khắc đẽo thân cây…
Thứ năm, thiếu sự đầu tư về kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật đặc thù cho phát triển du lịch sinh thái hoặc lại xây dựng bừa bãi, không tuân thủ các nguyên tắc phát triển du lịch sinh thái, gây phá vỡ cảnh quan môi trường. Những trung tâm giáo dục và diễn giải môi trường cho cả khách du lịch và dân cư địa phương tại các vườn quốc gia, khu bảo tồn còn rất hạn chế.
Thứ sáu, vai trò của cộng đồng địa phương chưa được coi trọng, lợi ích từ du lịch hầu như chưa đến được với họ. Chính vì vậy, người dân tại địa phương chưa có ý thức xây dựng và phát triển du lịch sinh thái.
4. Một số giải pháp nhằm phát triển ngành du lịch sinh thái
Với những tiềm năng sẵn có, Việt Nam cần có những giải pháp mang tính chiến lược dài hạn nhằm phát triển ngành du lịch sinh thái bền vững.
Một là, xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững gắn liền phát triển kinh tế đất nước. Ngành du lịch sẽ phát triển và mang lại lợi ích kinh tế cho địa phương và đất nước nếu được đầu tư bài bản và đúng hướng.
Hai là, xây dựng và phát triển các hiệp hội du lịch sinh thái nhằm chia sẻ kinh nghiệm và ý tưởng, nâng cao nhận thức về du lịch sinh thái cũng như quảng cáo và tiếp thị.
Ba là, xây dựng hướng dẫn và cách thức thực hiện cho ngành và du khách, cho các ngành và hoạt động cụ thể.
Bốn là, xây dựng chương trình cấp chứng nhận và nhãn hiệu sinh thái nhằm đảm bảo các sản phẩm và dịch vụ du lịch sinh thái đạt được các tiêu chuẩn và yêu cầu tối thiểu của du lịch sinh thái.
Năm là, đào tạo nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên nghiệp cho đội ngũ nhân sự hoạt động trong ngành du lịch. Từ đó nâng cao hình ảnh và thương hiệu du lịch quốc gia.
Khi các tài nguyên của Việt Nam ngày càng cạn kiệt thì chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận và đánh giá khách quan, xây dựng một chiến lược phát triển du lịch bền vững. Điều đó cần có sự định hướng của các cơ quan nhà nước, sự chung tay xây dựng của các hiệp hội, các doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực du lịch và mỗi người dân sinh sống trên địa bàn khai thác du lịch.
Các doanh nghiệp có định hướng xây dựng và phát triển khu du lịch sinh thái cần mạnh dạn đầu tư, xây dựng chiến lược và hệ thống bài bản. Có như vậy du lịch Việt Nam mới phát triển và bảo tồn được các di sản văn hóa, tự nhiên bền vững.
Tài liệu tham khảo:
- Du lịch sinh thái ở Việt Nam: Một tương lai đầy thách thức – http://redsvn.net/du-lich-sinh-thai-o-viet-nam-mot-tuong-lai-day-thach-thuc/
- Hoàn thiện cơ chế để phát triển du lịch sinh thái – http://www.nhandan.com.vn/khoahoc/item/13453802-.html
- Phát triển du lịch sinh thái: Hướng nào cũng khó! – https://anninhthudo.vn/chinh-tri-xa-hoi/phat-trien-du-lich-sinh-thai-huong-nao-cung-kho/743788.antd
- Những vấn đề đặt ra trong phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam – http://www.itdr.org.vn/vi/nghiencuu-traodoi/1230-nhung-van-de-dat-ra-trong-phat-trien-du-lich-sinh-thai-o-viet-nam.html
- Tiềm năng và triển vọng du lịch sinh thái tại Việt Nam – http://tapchimoitruong.vn/pages/article.aspx?item=Ti%C3%AA%CC%80m-n%C4%83ng-va%CC%80-tri%E1%BB%83n-v%E1%BB%8Dng-du-l%E1%BB%8Bch-sinh-th%C3%A1i-t%E1%BA%A1i-Vi%E1%BB%87t-Nam-45737
- Du lịch sinh thái ở Việt Nam: Nhiều tiềm năng nhưng chưa bài bản – https://laodong.vn/du-lich/du-lich-sinh-thai-o-viet-nam-nhieu-tiem-nang-nhung-chua-bai-ban-623072.ldo